Sukiennice i Rynek Główny w Krakowie

Historia Sukiennic

Sukiennice, majestatyczny budynek znajdujący się w sercu Krakowa na Starym Mieście, to prawdziwy klejnot architektoniczny, świadectwo długiej i fascynującej historii.

Kamienne Sukiennice do połowy XIV w.

Już w roku 1257 książę Bolesław Wstydliwy zobowiązał się postawić kamienne kramy sukienne w Krakowie. Te pierwsze sukiennice tworzyły podwójny rząd kramów, ustawionych jak uliczka pośrodku Rynku Głównego. To była forma, która przetrwała do połowy XIV wieku. Kamienne kramy były pierwowzorem dzisiejszych Sukiennic, a uliczka między nimi była zamykana na noc.

Gotyckie Sukiennice 1358–1555

W 1358 roku król Kazimierz III Wielki postanowił odbudować Sukiennice, nadając im wyjątkowy gotycki charakter. Środkowa hala, o imponujących wymiarach 108 m długości i 10 m szerokości, zawierała dwa rzędy kramów na głębokość 7,5 m. Sklepienia nakrywające kramy, ostrołukowe portale, zdwojone arkady – to wszystko tworzyło gotycką wizję Sukiennic, która przetrwała aż do 1555 roku, kiedy to niestety spłonęła.

Renesansowe Sukiennice od 1559

Po katastrofie spalenia gotyckich Sukiennic, w latach 1556–1559 podjęto prace nad ich odbudową. Mistrz Pankracy poprowadził renowację, a wynikiem było nadanie budynkowi charakterystycznych elementów renesansowych. Wzniesiono attykę z podziałami arkadowymi i grzebieniem z maszkaronami autorstwa Santi Gucciego. Jan Maria Padovano zaprojektował kolumnowe loggie, które dodają niepowtarzalnego uroku Sukiennicom. Ryzality, przejścia i ozdoby – to wszystko tworzyło wspaniałą renesansową przestrzeń.

XIX-wieczna Przebudowa

W XIX wieku, w latach 1875–1879, Sukiennice przeszły kolejną transformację. Pod nadzorem Tomasza Prylińskiego, przylegające budynki zostały zburzone, a dolna hala przekształcona w drewniane kramy handlowe. Sala górna znalazła nowe zastosowanie jako przestrzeń muzealna. Dobudowano ryzality na osi wschód-zachód oraz parterowe arkadowe podcienia. Ryzalit wschodni zdobiły maszkarony przedstawiające prezydentów Krakowa, Józefa Dietla i Mikołaja Zyblikiewicza.

Sentencje na Fasady

Podczas przebudowy, na fasadzie zachodniego ryzalitu umieszczono kartusze z łacińskimi sentencjami autorstwa Józefa Szujskiego.

Rozkwit Sukiennic podczas okupacji niemieckiej

Sukiennice, które dziś stanowią serce Rynku Głównego w Krakowie, niegdyś świadczyły o historii i przeżyciach czasów okupacji niemieckiej. Niezwykły fakt, który zapisał się w kronikach, to umieszczenie wizerunku Sukiennic na banknotach o nominale 50 złotych, emitowanych przez Bank Emisyjny w Polsce.

Symboliczna obecność na banknotach

W czasach, gdy Polska była pod panowaniem niemieckim, Sukiennice stały się nie tylko miejscem handlu i kultury, ale także symbolem oporu i determinacji narodu. Banknoty o nominałach 50 złotych, z wizerunkiem tego ikonicznego miejsca, stanowiły nie tylko środek płatniczy, lecz także wyraz ducha walki o wolność.

Sukiennice dziś: Skarbnica historii i kultury

Współcześnie Sukiennice to nie tylko miejsce handlu, lecz prawdziwa skarbnica historii i kultury polskiego narodu. Dwa rzędy kramów, wypełnionych biżuterią, pamiątkami i rękodziełami, układają się w barwną mozaikę, odzwierciedlając bogactwo tradycji i dziedzictwa.

Galeria Polskiego Malarstwa i Rzeźby XIX wieku

Na piętrze Sukiennic, w dawnej siedzibie szmatrzu, rozciąga się Galeria Polskiego Malarstwa i Rzeźby XIX wieku. Jest to niezwykłe miejsce, które pełni rolę oddziału Muzeum Narodowego. Przenosząc się w głąb historii poprzez wybitne dzieła sztuki, odwiedzający mają okazję zanurzyć się w fascynującym świecie polskiej twórczości.

Kawiarnia Noworolski – Świadectwo Elegancji

Słynna kawiarnia Noworolski, mieszcząca się na parterze Sukiennic, to nie tylko miejsce relaksu, ale także świadectwo elegancji i tradycji. Przez lata stała się miejscem spotkań intelektualistów i miłośników sztuki, tworząc niepowtarzalny klimat, który wkomponowuje się w atmosferę tego wyjątkowego miejsca.

Oświetlenie gazowe – Zabytkowy Akcent

Podkreślając unikalny charakter Sukiennic, na zewnętrznej części budynku zachowane jest zabytkowe oświetlenie gazowe. To nie tylko element estetyczny, ale także praktyczny, wprowadzający odwiedzających w magiczną atmosferę minionych epok.

Podziemia Rynku Głównego – Nowa Perspektywa Historii

W 2010 roku otwarto fascynujący oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa – Podziemia Rynku Głównego. Wejście do muzeum znajduje się w samych Sukiennicach. Zwiedzający mają okazję przenieść się pod ziemię, eksplorując labirynt podziemi szklanymi pochylniami i kładkami. To niezwykła podróż wokół Sukiennic, gdzie bruk średniowiecznych traktów odsłania tajemnice minionych wieków.

Rynek Główny w Krakowie to serce Starego Miasta, zachwycający swoją historią sięgającą XIII wieku. Jego kwadratowy kształt o wymiarach 200 × 200 m sprawia, że jest nie tylko największym placem Krakowa, ale również jednym z największych w Europie. W tym artykule zgłębimy tajemnice tego historycznego miejsca, odkrywając zarówno jego bogatą przeszłość, jak i współczesne atrakcje.

Historia Rynku

Rynek Główny został wytyczony w 1257 roku na północ od Okołu, stanowiąc główny plac miasta lokowanego na prawie magdeburskim. Jego rozwinięcie to Mały Rynek, rynek pomocniczy, który wyznacza kierunek rozwoju tego malowniczego obszaru. Przez lata Rynkiem Głównym przemykała Droga Królewska, główny trakt komunikacyjny średniowiecznego Krakowa, prowadzący aż na Zamek Królewski na Wawelu.

Zabytki na Rynku

Rynek Główny to nie tylko plac, to również miejsce, gdzie historia ożywa w postaci imponujących zabytków. Wśród nich wyróżnia się kościół Mariacki, Sukiennice, kościół św. Wojciecha oraz wieża ratuszowa – pozostałość ratusza zburzonego w 1820 roku. To tu spotykają się piękno architektury i narracji przeszłości.

Kamienice i Pałace

Otoczenie Rynku Głównego zaskakuje nie tylko swoją historią, ale także architekturą kamienic i pałaców, które go otaczają. Niemal każda z tych budowli to kilkusetletni zabytek, pełniący obecnie różnorodne funkcje. Mieści się w nich nie tylko Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, ale także Międzynarodowe Centrum Kultury oraz ekskluzywne sklepy.

Restauracje i Kawiarnie

Podkreślając bogactwo kulinarne Rynku, warto wspomnieć o najbardziej znanych restauracjach. Wierzynek (nr 15) i Hawełka – Tetmajerowska (nr 34) to prawdziwe ikony smaku. Inne perełki to Wentzl (nr 19), Redolfi (nr 38) i Pod Słońcem (nr 43). Kawiarnia Vis a Vis pod nr 29, ulubione miejsce Piotra Skrzyneckiego, nadal przyciąga gości swoim klimatem, a figura twórcy kabaretu „Piwnica pod Baranami” gości w kawiarnianym ogródku.

Rynkowe Inspiracje

Rynek Główny w Krakowie to nie tylko miejsce historyczne, ale także źródło inspiracji. Jego atmosfera, przesiąknięta historią i nowoczesnością, przyciąga zarówno turystów, jak i mieszkańców. Spacerując po Rynku, można poczuć puls miasta, zanurzyć się w jego kulturze i zasmakować w lokalnych przysmakach.

Bazylika Mariacka w Krakowie: Perła Architektury Gotyckiej

Kościół archiprezbiterialny Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, znany również jako bazylika Mariacka, to monumentalna świątynia, która wznosi się dumnie na Starym Mieście w Krakowie. Ten zabytkowy kościół rzymskokatolicki, o pełnej nazwie „Kościół archiprezbiterialny Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny,” przyciąga uwagę nie tylko wiernych, ale także miłośników architektury gotyckiej. W niniejszym artykule zgłębimy historię i wyjątkowe cechy tego miejsca, które czynią je niezapomnianym.

Historia i Rozwój Architektoniczny

Początki kościoła sięgają XIII wieku, kiedy to biskup krakowski Iwo Odrowąż zainicjował budowę pierwszego murowanego kościoła w stylu romańskim w latach 1221–1222. Niestety, zniszczony został podczas najazdów tatarskich. Niemniej jednak, w latach 1290–1300, na fundamentach poprzedniej budowli wzniesiono wczesnogotycką świątynię halową, konsekrowaną około 1320–1321. Kolejne modyfikacje i rozbudowy trwały przez wieki, aż do uzyskania obecnej formy.

W XIV wieku dzięki fundacji Mikołaja Wierzynka powstało imponujące prezbiterium, a w latach 1392–1397 mistrz Mikołaj Werner przekształcił układ świątyni w bazylikę, nadając jej charakterystyczny wygląd. Silne trzęsienie ziemi w 1443 roku spowodowało zawalenie się sklepienia, co skłoniło do kolejnych renowacji.

Ołtarz Wielki i Artyzm Gotycki

Największym skarbem kościoła stał się Ołtarz Wielki, arcydzieło rzeźbiarskie późnego gotyku, stworzone przez Wita Stwosza na przełomie XV wieku. Ta monumentalna rzeźba zdobi wnętrze świątyni, zachwycając odwiedzających swoją precyzją i pięknem wykonania. To unikatowe dzieło sztuki przyciąga wielu miłośników sztuki i kultury.

Burzliwa Historia Wewnętrznych Sporów

W XVI wieku kościół stał się przedmiotem sporów, gdy polscy rajcy domagali się spolszczenia świątyni, która wówczas należała do gminy niemieckiej Krakowa. Konflikty te, uwiecznione w edykcie króla Zygmunta I w 1537 roku, zakończyły się ograniczeniem niemieckich nabożeństw do poobiednich, a kościół nadal przyciągał różnorodną społeczność.

Przeobrażenia w Okresie Baroku i Neogotyku

W XVIII wieku, pod kierunkiem archiprezbitera Jacka Augustyna Łopackiego, wnętrze kościoła przeszło gruntowną przebudowę w stylu późnego baroku. Francesco Placidi, włoski architekt, był odpowiedzialny za te prace, które obejmowały wymianę ołtarzy, sprzętu, wyposażenia, a także ozdobienie ścian polichromią autorstwa Andrzeja Radwańskiego. Z tego okresu pochodzi również późnobarokowa kruchta, nadająca kościołowi unikalny charakter.

W latach 1887–1891, pod nadzorem Tadeusza Stryjeńskiego, wprowadzono do wnętrza nowy wystrój neogotycki. Polichromia autorstwa Jana Matejki, we współpracy ze Stanisławem Wyspiańskim i Józefem Mehofferem, nadal imponuje swoim pięknem i detalem.

Restauracje i Odnowa

Od lat 90. XX wieku kontynuowane są kompleksowe prace restauracyjne, przywracające kościołowi dawny blask. Ostatnim akcentem było wymienienie pokrycia dachu w 2003 roku. Dzięki temu staranności, kościół Mariacki wciąż jest pięknym i zabytkowym miejscem kultu.

Współczesność i Uroczystości

W 2010 roku kościół Mariacki był świadkiem uroczystości pogrzebowych tragicznie zmarłego prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego i jego żony Marii. Ich trumny pochowano w jednej z krypt katedry na Wawelu, co wpisuje się w długą historię tego miejsca jako ważnego centrum życia społeczno-religijnego w Krakowie.

Pomnik Adama Mickiewicza: Nieśmiertelna Opowieść o Wielkim Poecie

Historia Pomnika Adama Mickiewicza

Pomnik Adama Mickiewicza, zwany potocznie „Adasiem”, stanowi nieodłączną część krajobrazu Krakowa, górując dumnie po wschodniej stronie Rynku Głównego. Jego historia sięga 26 czerwca 1898 roku, kiedy to według projektu Teodora Rygiera został uroczyście odsłonięty, symbolicznie w setną rocznicę urodzin Adama Mickiewicza.

Rygier zaprezentował swój projekt podczas konkursu na monument Wieszcza, konkurując z innymi utalentowanymi artystami jak Tomasz Dykas, Walery Gadomski, Antoni Kurzawa, Jan Matejko i Pius Weloński. Pomimo licznych kontrowersji i polemik, wybór Rygiera okazał się strzałem w dziesiątkę. Koszt budowy monumentu, wynoszący 164 tysiące złotych, pokryty został głównie ze składek publicznych, a samo dzieło odlano w renomowanej firmie „Nelli” w Rzymie.

Pomnik, o imponującej wysokości 10 metrów, prezentuje postać poety na wielostopniowym cokole, otoczonego przez cztery alegorie: Ojczyznę, Męstwo, Naukę i Poezję. Dedykacja na cokole brzmi: „Adamowi Mickiewiczowi Naród„.

Niestety, w okrutny sposób pomnik został zniszczony przez hitlerowców 17 sierpnia 1940 roku, podczas okupacji Krakowa. Po wojnie, z odnalezionych w 1946 roku fragmentów na złomowisku w Hamburgu, pomnik został zrekonstruowany. Kamienne elementy wykonano z granodiorytu kośmińskiego, a jego ponowne odsłonięcie miało miejsce 26 listopada 1955 roku, w setną rocznicę śmierci wieszcza.

Pomnik Adama Mickiewicza Dziś

Obecnie pomnik Adama Mickiewicza stanowi serce Krakowa, przyciągając zarówno mieszkańców, jak i turystów. Zdobiąc krajobraz miasta, ten majestatyczny monument jest nie tylko najczęściej fotografowanym, ale również najbardziej rozpoznawalnym pomnikiem Krakowa.

W czasie Euro 2012, pomnik stał się centrum uwagi, ozdabiany kotylionem w barwach narodowych Polski, Holandii, Anglii lub Włoch, w zależności od drużyn, które miały swoje bazy w Krakowie i Wieliczce.

Tradycje związane z Pomnikiem

Pomnik Adama Mickiewicza staje się świadkiem różnorodnych wydarzeń i tradycji, które łączą Krakowian przez pokolenia.

• Imieniny Wieszcza: W dniu imienin Adama Mickiewicza, czyli 24 grudnia, krakowskie kwiaciarki składają kwiaty u stóp poety, uczczą pamięć wielkiego twórcy.
• Konkurs Szopki Krakowskiej: Roczny konkurs szopki krakowskiej rozpoczyna się pod pomnikiem, tworząc kolorowy spektakl artystyczny.
• Sukcesy Sportowe: Kibice krakowskich drużyn świętują swoje sukcesy sportowe pod okiem Mickiewicza, tworząc atmosferę radości i wspólnoty.
• Studniówkowe Tradycje: Maturzyści skaczą na jednej nodze wokół pomnika podczas studniówek, wierząc, że liczba okrążeń przyniesie im szczęście na egzaminie dojrzałości.
• Spotkania Żołnierzy: Żołnierze przechodzący do rezerwy spotykają się pod pomnikiem, wykonując pompki i głośno skandując nazwy miesięcy spędzonych w służbie wojskowej.

Wieża ratuszowa w Krakowie – Pamiątka Gotyku na Rynku Głównym

Kraków, serce Polski, skrywa wiele architektonicznych klejnotów, a jednym z nich jest imponująca wieża ratuszowa na Rynku Głównym 1. Ta gotycka struktura, wzniesiona na początku XV wieku, to nie tylko świadek burzliwej historii miasta, ale także punkt orientacyjny, który zawsze przyciąga uwagę turystów. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej fascynującej historii wieży ratuszowej oraz dlaczego zasługuje na szczególne miejsce w kontekście dziedzictwa architektonicznego Krakowa.

Wzburzona Historia Wieży Ratuszowej

XIV-XIX wiek: Początki i Przemiany

Pierwsze wzmianki o wieży ratuszowej pochodzą z 1383 roku. Jednak obecna struktura została wzniesiona na przełomie XIV i XV wieku, z dokładnością datowania do roku 1444. W trakcie prac nad wieżą w 1434 roku, kamieniarz Jan z Torunia nadawał jej wyjątkowy charakter. Wieża, pokryta malowaną na zielono ołowianą blachą, już wtedy prezentowała się imponująco.

W 1524 roku na wieży zainstalowano zegar sprowadzony z Norymbergi, a po pożarze w 1556 roku przeszła odnowę, jednak los splótł intrygującą opowieść. 24 maja 1680, uderzenie pioruna spowodowało kolejny pożar, który strawił hełm wieży, zegar, a nawet stopił dzwon. Szczęśliwie, wieża przetrwała, a w latach 1683-1686 architekt Piotr Beber przeprowadził jej rekonstrukcję, nadając jej nowy hełm w stylu barokowym.

XIX wiek: Zburzenie i Odbudowa

Niestety, w 1817 roku podjęto decyzję o zburzeniu części gmachu ratusza, co w 1820 roku doprowadziło do zniknięcia większej części struktury. Jednak wieża ratuszowa ostała się nietknięta, choć w 1821 roku pojawiły się sugestie dotyczące jej wyburzenia. Pomimo kontrowersji, wieża stała się symbolicznym świadkiem minionych dziejów Krakowa.

XX wiek i Współczesność: Zachowanie Dziedzictwa

W wieku XX wieża przeszła różne etapy – od planów podświetlanego zegara w 1906 roku po renowację w latach 1962-1966. Dzisiaj, od 2000 roku, zegar na wieży jest sterowany falą radiową, co gwarantuje mu niezwykłą dokładność. Obecnie wieża ratuszowa pełni rolę filii Muzeum Historycznego miasta Krakowa, a na jej fasadzie umieszczono tablice pamiątkowe, upamiętniające m.in. 70-lecie odzyskania niepodległości.

Zobacz koniecznie Krótką historię zamku w Malborku, Czy Łeba jest duża?

Podsumowanie

Sukiennice w Krakowie nie tylko przetrwały okres okupacji niemieckiej, lecz stały się nieodłączną częścią historii narodu polskiego. Dziś, jako miejsce handlu, kultury i sztuki, emanują pięknem i bogactwem dziedzictwa. Z Galerią Polskiego Malarstwa, kawiarnią Noworolski, zabytkowym oświetleniem i Podziemiami Rynku Głównego, Sukiennice stanowią unikalne świadectwo przeszłości, które zasługuje na uwagę każdego miłośnika historii.

Rynek Główny w Krakowie to niekwestionowany skarb miasta. Jego historyczny urok, połączony z bogatą ofertą kulturalną i kulinarną, sprawia, że staje się niezapomnianym punktem na mapie Polski. Odkrywanie jego tajemnic to podróż przez wieki, a każdy kamień tego kwadratu opowiada unikalną historię.